Landschap Erfgoed Utrect

Unieke uitvinding

45 minuten

  • Lesdoelen
    • Leerlingen weten wat de Hollandse Waterlinies zijn en hoe de waterlinie functioneerde als verdedigingswerk.
    • Leerlingen ontdekken wat er allemaal verscholen ligt in het landschap van de Hollandse Waterlinies.
  • Benodigdheden
Ontdek het unieke verhaal van de Hollandse Waterlinies.
  • Hoe beschermden we ons 200 jaar geleden? Wie heeft het nagevraagd? Vertel erover.

    Tweehonderd jaar geleden werd Nederland beschermd met kanonnen, wapens, soldaten te paard maar ook met water! Kun je bedenken hoe ze dat toen deden?

Ontdek het verhaal van de Hollandse Waterlinies

  • Kijkvragen Klokhuis aflevering

    Verdeel de klas in vier groepen. Elke groep krijgt twee kijkvragen.

    Groep 1:

    1. Wat zijn linies?
    2. Hoe lang duurde het totdat het land onder water stond?

    Groep 2:

    1. Waarom is er zoveel water in Nederland?
    2. Hoe zag een leger er zo’n 100 jaar geleden uit?

    Groep 3:

    1. Hoe werden sluizen gebruikt?
    2. Waarom werd het land ongeveer tot aan je middel onder water gezet?

    Groep 4:

    1. Waarom is de waterlinie uniek?
    2. Waarom werden er ook forten gebouwd?
Klokhuis aflevering over de Hollandse Waterlinies. Zet de video op stop na 9 minuten.
Bekijk de aflevering
  • Antwoorden op kijkvragen

    Groep 1:

    1. Wat zijn linies? Gebieden waar de vijand niet doorheen mag komen.
    2. Hoe lang duurde het totdat het land onder water stond? 10 tot 15 dagen.

    Groep 2:

    1. Waarom is er zoveel water in Nederland? Ons land ligt laag, water uit landen om ons heen stroomt hiernaartoe. 
    2. Hoe zag een leger er zo’n 100 jaar geleden uit? Mannen met lange zware geweren, paarden, karren met munitie en voedsel. 

    Groep 3:

    1. Waarom werd de waterlinie bedacht? Om ons land te beschermen tegen Duitsland, Frankrijk en Spanje, landen die onze rijkdommen wilden innemen. 
    2. Waarom werd het land ongeveer tot aan je middel onder water gezet? Te diep om te lopen en te ondiep om te varen.

    Groep 4:

    1. Waarom is de waterlinie uniek? Omdat nergens anders ter wereld water als verdedigingsmiddel wordt ingezet. 
    2. Waarom werden er ook forten gebouwd? Om de steden en de hoger gelegen gebieden nog beter te beschermen. 

Waar en waarom daar

Onze Hollandse Waterlinies zijn zo’n 200 kilometer lang en 1 tot 5 kilometer breed. De Hollandse Waterlinies zijn de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie samen. De Nieuwe Hollandse Waterlinie beschermde een groot deel van Holland en de stad Utrecht. De Stelling van Amsterdam beschermde de stad Amsterdam en werd gezien als nationaal reduit. Reduit betekent de laatste vlucht- of redplaats. Hier konden belangrijke personen zich verschuilen als alle andere verdedigingswerken al ingenomen waren door de vijand.

Het gebied van de Hollandse Waterlinies ligt dichtbij jouw woonplaats. Kijk maar.

  • Het hele gebied Hollandse Waterlinies

  • De Stelling van Amsterdam

  • De Nieuwe Hollandse Waterlinie

  • Vragen bij kaarten
    • Bekijk de kaart. Welke dorpen en steden herken je? Waar ligt jouw woonplaats?
    • Hoort jouw woonplaats bij de Stelling van Amsterdam of bij de Nieuwe Hollandse Waterlinie?
    • Waarom ligt de waterlinie op deze plek in het landschap denk je?
    • Zie je zwakke plekken in de linie; plekken waar de vijand makkelijk doorheen kan breken? Wat zou je hiertegen kunnen doen?
  • Informatie voor de leerkracht

    De Hollandse Waterlinies liggen op deze plek in het landschap om de grote belangrijke steden (Utrecht, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam) in het westen van ons land te beschermen. Ook is deze plek geschikt omdat het land hier vrij laag ligt en daarom makkelijk onder water gezet kon worden. Er waren ook stukken land die hoger lagen en daarom niet onder water gezet konden worden. Dit worden de zwakke plekken in de linie genoemd. Op deze plekken werden forten gebouwd. Soldaten bemanden de forten.

Verscholen in het landschap

De Hollandse Waterlinies zijn een unieke uitvinding. Een gedeelte van ons land werd beschermd via een verdedigingssysteem door slim samenspel van het landschap, het water en de forten. Het was een hele klus om het gebied van de waterlinie onder water te zetten. Hiervoor zijn allerlei dingen verscholen in het landschap. Denk aan sluizen, kanalen, forten en schuilplaatsen. Deze dingen horen bij elkaar en vertellen samen het verhaal van de Hollandse Waterlinies. Als je goed om je heen kijkt, dan herken je ze misschien!

In oorlogstijd moest de waterlinie in werking worden gesteld. Oftewel: klaar worden gemaakt. En dat was een flink karwei!

Speel het spel en leer meer over de verscholen dingen van de waterlinies. Werk in tweetallen. Gebruik werkblad 2. Klaar? Kijk na met het antwoordenblad. 

 

Liever digitaal? Speel het waterlinies spel online.
Open het spel

Je gaat binnenkort op bezoek bij de waterlinies!

Tijdens de volgende les bezoek je een fort of slot dicht bij jou in de buurt. Hier ontdek je de unieke verhalen die bij deze plek horen.

Ben je op zoek naar een waterlinie locatie om te bezoeken? Per regio hebben we op een rij gezet welke forten te bezoeken zijn als onderdeel van lesproject UNESCO Werelderfgoed Hollandse Waterlinies. Kijk op de overzichtspagina [link naar overzicht locaties] met welke lokale samenwerkingspartner je contact kunt opnemen.

Vorige les Volgende les